ปอดอักเสบในเด็ก ภัยเงียบที่คุณพ่อคุณแม่ต้องรู้

รู้ทันปอดอักเสบในเด็ก สาเหตุ อาการ วิธีการรักษา และการป้องกัน พร้อมข้อมูลเชิงลึกที่คุณพ่อคุณแม่ควรรู้ เพื่อดูแลสุขภาพของลูกน้อยอย่างเหมาะสม

ปอดอักเสบในเด็กเป็นภาวะที่น่ากังวลสำหรับคุณพ่อคุณแม่ทุกคน เนื่องจากอาจมีอาการที่ไม่ชัดเจนในระยะแรก ทำให้ยากต่อการสังเกตและนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ บทความนี้จะให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับปอดอักเสบในเด็ก ตั้งแต่สาเหตุ อาการ การวินิจฉัย การรักษา ไปจนถึงวิธีการป้องกัน เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่มีความรู้และสามารถดูแลบุตรหลานได้อย่างเหมาะสม

ปอดอักเสบคืออะไร?

ปอดอักเสบ (Pneumonia) คือภาวะที่ปอดเกิดการอักเสบ โดยส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อ เช่น เชื้อไวรัส แบคทีเรีย หรือเชื้อรา การอักเสบนี้ส่งผลต่อถุงลมปอด ทำให้เกิดการสะสมของหนองและของเหลว ทำให้การแลกเปลี่ยนออกซิเจนเป็นไปได้ยากขึ้น 

สาเหตุของปอดอักเสบในเด็ก

ปอดอักเสบในเด็กสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้

• เชื้อไวรัส : เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด โดยเฉพาะในเด็กเล็ก เช่น ไวรัส RSV (Respiratory Syncytial Virus) , ไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Influenza virus) , ไวรัสพาราอินฟลูเอนซา (Parainfluenza virus) 
• เชื้อแบคทีเรีย : เช่น เชื้อสเตรปโตค็อกคัส นิวโมเนียอี (Streptococcus pneumoniae) , เชื้อฮีโมฟิลุส อินฟลูเอนเซ (Haemophilus influenzae)
• เชื้อรา : พบได้น้อย มักเกิดในเด็กที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• การสำลัก : เช่น สำลักอาหารหรือสิ่งแปลกปลอม

อาการของปอดอักเสบในเด็ก

อาการของปอดอักเสบในเด็กอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสาเหตุ อายุ และสุขภาพโดยรวมของเด็ก อาการที่พบบ่อย ได้แก่

• ไข้ : อาจมีไข้สูง หนาวสั่น หรือไข้ต่ำๆ
• ไอ : ไอแห้ง ไอมีเสมหะ หรือไอเป็นเลือด
• หายใจเร็ว หอบเหนื่อย : หายใจลำบาก หายใจมีเสียงหวีด หรือหายใจอกบุ๋ม
• เจ็บหน้าอก : โดยเฉพาะเวลาไอหรือหายใจลึกๆ
• อาการอื่นๆ : เช่น อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร อาเจียน ซึม หรือร้องกวนในเด็กเล็ก 

อาการที่ควรเฝ้าระวังเป็นพิเศษ

• หายใจหอบเหนื่อยมาก : หายใจเร็ว หายใจอกบุ๋ม หรือมีปีกจมูกบาน
• ริมฝีปากหรือเล็บเขียวคล้ำ : แสดงถึงภาวะขาดออกซิเจน
• ซึม ไม่รู้สึกตัว : ไม่ตอบสนองต่อสิ่งรอบข้าง
• ไข้สูงมาก : เกิน 39 องศาเซลเซียส และไม่ลดลงหลังจากทานยาลดไข้

หากพบอาการเหล่านี้ ควรรีบพาเด็กไปพบแพทย์ทันที

การวินิจฉัยปอดอักเสบในเด็ก

แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และอาจมีการตรวจเพิ่มเติมเพื่อยืนยันการวินิจฉัย เช่น

• การฟังปอด : ฟังเสียงปอดเพื่อหาความผิดปกติ
• การเอกซเรย์ทรวงอก : เพื่อดูภาพปอดและหาบริเวณที่มีการอักเสบ
• การตรวจเลือด : เพื่อดูค่าการติดเชื้อ
• การเพาะเชื้อจากเสมหะหรือน้ำในช่องปอด : เพื่อระบุชนิดของเชื้อโรค (ในบางกรณี)

การรักษาปอดอักเสบในเด็ก

การรักษาปอดอักเสบขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของโรค โดยทั่วไปมีดังนี้

• การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ : ใช้ในกรณีที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
• การรักษาตามอาการ : เช่น ยาลดไข้ ยาแก้ไอ ยาละลายเสมหะ
• การให้ออกซิเจน : ในกรณีที่เด็กมีภาวะขาดออกซิเจน
• การพักผ่อนอย่างเพียงพอ : เพื่อให้ร่างกายฟื้นตัว
• การดูแลโภชนาการ : ให้เด็กรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และดื่มน้ำให้เพียงพอ

การป้องกันปอดอักเสบในเด็ก

• การฉีดวัคซีน : เช่น วัคซีนป้องกันโรคปอดอักเสบจากเชื้อนิวโมค็อกคัส (Pneumococcal vaccine) , วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (Influenza vaccine)
• การรักษาสุขอนามัย : ล้างมือบ่อยๆ หลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้ป่วย
• การหลีกเลี่ยงควันบุหรี่ : ควันบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเกิดโรคทางเดินหายใจ
• การดูแลสุขภาพโดยรวม : รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนให้เพียงพอ

สิ่งที่ควรรู้เพิ่มเติม

• ปอดอักเสบไม่ใช่โรคติดต่อโดยตรง : แต่เชื้อโรคที่เป็นสาเหตุของปอดอักเสบสามารถแพร่กระจายได้ เช่น ผ่านการไอ จาม หรือสัมผัสสิ่งของที่ปนเปื้อนเชื้อโรค
• การดูแลเด็กป่วยที่บ้าน : ควรให้เด็กพักผ่อนอย่างเพียงพอ เช็ดตัวลดไข้ ให้ดื่มน้ำมากๆ และสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากอาการไม่ดีขึ้น ควรรีบพาไปพบแพทย์
• ภาวะแทรกซ้อนของปอดอักเสบ : หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น น้ำในช่องปอด (Pleural effusion) , ฝีในปอด (Lung abscess) หรือภาวะหายใจล้มเหลว

สรุป

ปอดอักเสบในเด็กเป็นโรคที่ต้องเฝ้าระวัง คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตอาการของบุตรหลานอย่างใกล้ชิด และพาไปพบแพทย์หากมีอาการที่น่าสงสัย การป้องกันด้วยการฉีดวัคซีนและการดูแลสุขภาพโดยรวมเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรค

แหล่งอ้างอิง

• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/pneumonia
• https://www.cdc.gov/pneumonia/index.html
• https://www.gj.mahidol.ac.th/main/paediatric-knowledge/pneumonia/